Das Kapital

Als een man twintig is en hij is geen socialist, dan heeft hij geen hart. Als een man veertig is en hij is nog steeds socialist, dan heeft hij geen verstand. Deze woorden van Churchill gonsden door mijn hoofd bij het herlezen van een boek van de Belgische journalist en publicist Walter Lotens. In het  boekje staan interviews met bekende Surinamers die jarenlang het linkse gedachtengoed aanhingen en in de jaren ’80 een prominente rol in de politiek hebben gespeeld. Personen bij wie de beelden van de Franse studentenprotesten in 1968 nog op het netvlies stonden gebrand, waarbij studenten en arbeiders schouder-aan-schouder op de barricades streden voor een socialistische heilstaat. Personen die na afronding van hun studie, dit socialistisch vuur bij hun terugkomst in Suriname wilden doen ontbranden en Suriname wilden meevoeren in de vaart der volkeren.

De teneur van de interviews deed me denken aan een gesprek dat ik een poos geleden had met een andere voormalige socialistische coryfee, wiens naam prominent prijkt op het lijstje van verdachten van de 8 decembermoorden. Hij is woonachtig in een huis zo groot, dat Suriname’s opper-boekhouder Boedhoe van de waarde waarschijnlijk twee maanden de lonen van alle ambtenaren kan betalen. Terwijl we geriefelijk in zijn werkamer zaten, vroeg ik hem wat er nog over was van zijn vroegere idealen. Ik kreeg een besmuikt lachje als antwoord, terwijl hij uit het raam naar buiten staarde. Ik weet niet of zijn blik gericht was op de drie terreinwagens die op zijn erf stonden te glimmen, of dat hij in gedachten gezonken terugblikte op het moment dat hij zijn beduimeld exemplaar van Das Kapital had ingeruild voor een goedgevuld bankboekje.

Terwijl de meeste van deze idealisten in de loop der tijd hun dromen kapot geslagen hebben zien worden tegen de steen des werkelijkheid genaamd kapitalisme, ligt een enkeling die zich aanvankelijk vol idealisme in één of andere NGO heeft weten te nestelen, ‘s nachts op bed met angstzweet naar het plafond te staren in de hoop dat er geen onderzoek wordt gestart naar het oneigenlijk gebruik van subsidiegelden. Wat is er gebeurd met de bevlogenheid en het idealisme? De verdeling van rijkdom? Wat heeft deze groep die zich ooit heeft verzet tegen het kapitaal doen besluiten om hun idealen aan de kant te schuiven en zelf maar te gaan graaien en zichzelf te verrijken?

Het huidige bezoek van de Surinaamse delegatie aan New York, staat ook in schril contrast tot die van twee decennia geleden. Toen werd er contact gezocht met gelijkgestemden en landen die een onafhankelijke en dus vaak een socialistische koers vaarden. Toen was de retoriek gericht tegen het verderfelijke imperialisme van de Westerse Wereld en vol Derde Wereld ideologie. Als je nu naar de woorden van de Surinaamse delegatie luistert, lijkt het wel of er een stel bankiers aan het woord zijn. Er worden bezoeken afgelegd aan potentiële investeerders, banken, financiële instellingen en zelfs het bezoekje aan Jesse Jackson had tot doel om zwarte Amerikaanse zakenlui en investeerders warm te maken voor Suriname. De VN toespraak leek slechts een intermezzo tussen al de zakelijke afspraken.

Het kapitalisme is geen politiek systeem en heeft geen entiteit, maar het heeft vele gezichten. In China, een land dat op het punt staat de Verenigde Staten van Amerika als een economische moloch voorbij te streven, is het gehuld in een communistisch jasje. In veel Westerse landen heeft het een democratisch sausje. Hoe het zich ook mag voordoen, het trekt wel aan de touwtjes. Weliswaar is recentelijk door hebzucht en onkunde de wereld bijna in een financieel Armageddon meegesleurd, en is dit ternauwernood behoed door, oh ironie, socialistische maatregelen van verschillende overheden, maar het grote geld is de werkelijke onzichtbare hand die in deze wereld “makes and breaks”. Vol verwachting kijk ik dan ook uit naar het moment dat de deuren van het vliegtuig opengaan en de president een goed gevulde koffer met geld laat zien onder de woorden: Wacht even. Weest gerust. Alles komt terecht!