Met genoegen heb ik de reactie van collega Sandew Hira gelezen op mijn vorige column. Ik heb in mijn column mijn in Amerika opgedane ervaringen en mijn gedachten over de herstelbetalingen van de slavernij beschreven. Geen verzinsels, maar waarnemingen van succesvolle zwarten in Atlanta die zich niet in een slachtofferrol laten duwen. Ik heb een column geschreven en geen wetenschappelijk betoog of recensie van het werk van Armand Zunder, welke ik inderdaad nog niet heb gelezen. Ik heb echter wel het werk gelezen van Randall Robinson: The Debt: What America owes to the black. De discussie die Armand Zunder en Hira Sandew doen opflikkeren is niets nieuws en is al jaren geleden uitgekauwd in Amerika. Dus ja, ik heb ruim de gelegenheid gehad om een mening te vormen over dit onderwerp.
Voorstanders van herstelbetalingen van de slavernij verwijzen altijd naar de herstelbetalingen aan de Joden na WOII. Deze vergelijking klopt niet. Ten eerste was de Holocaust gericht op de stelselmatige vernietiging van het Joodse ras. Dit was nooit het geval bij de slaven. Deze waren ten slotte bezit en als zodanig moest de investering terug worden verdiend. De slaven moesten worden uitgebuit, niet uitgeroeid. Weliswaar lag het één, zoals de geschiedenis ons laat zien, vaak in het verlengde van de ander. Ten tweede speelde de Holocaust zich af binnen een tijdsbestek van enkele jaren. Dat wil zeggen dat een Jood al zijn bezittingen kwijtraakte, vervolgens met zijn familie naar een concentratiekamp werd afgevoerd, zijn hele familie voor zijn ogen werd uitgemoord en als hij het ‘geluk’ had dit alles te overleven, dan stond hij volledig berooid op straat. Voor onder andere dit soort situaties werd de regeling getroffen voor herstelbetalingen, welke overigens om principiële redenen door menig overlevende van de Holocaust resoluut werd geweigerd. Beweren Sandew en Zunder dat wij als nazaten van de slaven een vergelijkbaar lijden ondergaan vanwege het aangedane leed van onze voorouders meer dan 200 jaar geleden? In zijn betoog haalt Sandew aan dat een slachtoffer gecompenseerd moet worden voor leed en schade van een misdrijf. Volledig mee eens. Maar wie kan heden ten dage claimen direct schade te hebben geleden of een slachtoffer te zijn van de slavernij?
Als de academicus die hij is, stort Sandew een stortvloed aan cijfermateriaal over ons heen’ afkomstig uit het werk van Zunder om aan te tonen dat Nederland heeft geprofiteerd van de slavernij. Het uiteindelijke bedrag waar Zunder op uitkomt is 50 miljard euro. Een claim die Zunder overigens enkele jaren geleden nog had gesteld op 379 miljard euro. Sandew werpt mij voor de voeten dat ik geen feiten heb aangedragen in mijn column. Mijn waarde collega Sandew, mijn column en de discussie gaan ook niet over de rijkdommen die Nederland en diverse Nederlandse bedrijven over de ruggen van onze voorouders hebben vergaard. Dat zal niemand die zich ook maar enigszins in de Surinaamse en Nederlandse geschiedenis heeft verdiept, betwisten. De discussie is of wij als de nazaten aanspraak moeten, willen of kunnen maken op herstelbetalingen vanwege leed dat ruim 200 jaar geleden onze voorouders is aangedaan. En die discussie is niet louter gestoeld op feitenmateriaal maar op waarden en principes. Sandew en Zunder gaan ervan uit dat op grond van het materiaal dat zij aandragen, herstelbetalingen een automatisch gevolg daarvan zijn.
Neen is en blijft mijn mening. Omdat wij als nakomelingen geen recht hebben om geld te claimen voor iets dat zich honderden jaren geleden heeft afgespeeld en om principiële redenen, want zoals Shelby Steel een zwarte Amerikaanse onderzoeker en schrijver het zegt: when you trade on the past victimisation of your own people, you trade honour for dollars.
Daarnaast claimt Sandew dat ik iemands intellectuele vermogen koppel aan zijn levensstijl of verschijning. Ik moest mijn column even opnieuw lezen, maar ik begrijp nog steeds niet hoe hij tot die conclusie is gekomen. Mijn argument is dat deze jongeren de kansen die zij hebben verkwanselen door hun gedrag en handelingen. Wellicht in het overgesubsidieerde academisch wereldje waarin Sandew leeft, kan je als hoogleraar of wetenschapper als een geniale, excentrieke curiositeit overkomen met vlechtjes en een neusring. Maar ik nodig Sandew uit eens uit zijn academische ivoren torentje af te dalen en de dagelijkse werkelijkheid tot hem te laten doordringen. Een jongeman met tatoeages tot in zijn nek, vlechtjes en piercings komt niet eens in aanmerking om rekken te vullen in een supermarkt, laat staan dat hij een serieus bestaan kan opbouwen met een goede baan. Je kan dan een betoog houden over cultuur en vrije expressie of zelfs een bul overhandigen, maar je komt niet aan de bak. Onrechtvaardig? Zeker. Maar de bittere werkelijkheid.
Gedurende de slavernij heeft men geprobeerd de geest en het zelfstandig denken van onze voorouders te breken. Het heeft ons lange tijd gekost om dit te herstellen en te komen waar we nu zijn. Mensen die hun denken en doen in eigen hand hebben. Over hun eigen lot kunnen beschikken. Moeten wij nu weer in een knechtpositie terecht komen door om geld te vragen omdat wij als ras zogenaamd zielig zijn en in een achtergestelde positie verkeren?
In de kern zijn Sandew Hira, Armand Zunder en ik het met elkaar eens. De slavernij periode was een ongekende misdaad tegen de menselijkheid. Net zoals het bagatelliseren, vergoelijken of het niet of niet op de juiste wijze doorgeven van al datgene wat zich gedurende die periode heeft afgespeeld. Echter door de harde eis van herstelbetalingen op tafel te leggen, wordt de aandacht volledig afgeleid van de boodschap en wordt deze volledig ontkracht. Er wordt weer gekscherend gesproken over ‘die negers’ die op een makkelijke manier geld willen hebben voor iets dat zich honderden jaren geleden heeft afgespeeld.
“It is time for blacks to begin the shift from a wartime to a peacetime identity, from fighting for opportunity to the seizing of it.” Wederom woorden van Shelby Steel. De meeste van ons hebben genoeg gelegenheden die we kunnen benutten en aangrijpen om succesvol te zijn. Het verhaal van de herstelbetalingen kan bij onze jongeren weer de geest oproepen van de witte man die ons onderdrukt en waardoor wij in een vermeend benadeelde en slechte positie verkeren. En dat is verkeerd. Het slaat hen weer in de mentale ketenen waar we jaren geleden juist van zijn bevrijd.
De gedachte van mijn vorige column is dat wij als zwarte gemeenschap in de positie zijn om alles te doen en te bereiken wat in ons vermogen ligt. Dat is de boodschap die wij aan onze jongeren moeten overdragen. Grijp de mogelijkheden aan om te studeren en je te ontwikkelen. Probeer je op te trekken aan mensen die het beste in je naar boven halen en die je inspireren. Leer uit het verleden, maar laat het je niet beteugelen. Onze voorouders zijn niet gezweept, vernederd, over boord geworpen, zodat een paar honderd jaar later hun kinderen een cheque konden ontvangen. Groei op tot trotse en sterke mensen waar zij trots op zouden zijn geweest. Dat is hun werkelijke beloning en hun nalatenschap. De enige schuld die ingelost moet worden, is de schuld die wij hebben bij de oudere generaties om de verworvenheden waar zij voor hebben gevochten ten volle te benutten.
Jaren geleden verbleef ik voor een cursus enige tijd in de stad Atlanta in de Verenigde Staten van Amerika. In de vrije ogenblikken kreeg ik rondleidingen door de stad en in de avonduren kwam ik in contact met zakenlui en studenten die in Atlanta waren geboren en getogen. Allen behoorden tot de trotse lokale zwarte bevolking. Met ontzag en bewondering keek ik naar de imposante, voormalige plantagewoningen die door succesvolle zwarte gezinnen werden bewoond. Ik werd begeesterd door zwarte ondernemers die vol vuur spraken over hun ondernemingen en succesverhalen. Ik kon niet nalaten te informeren wat voor een plaats zij het slavernijverleden hebben gegeven. Tenslotte bevonden we ons in het zuiden van de Verenigde Staten waarvan verhalen over segregatie, discriminatie en lynchpartijen van zwarten mij als kind slapeloze nachten bezorgden.
De reacties waren vrijwel unaniem. Het verleden moet juist een motivatie zijn om datgene te bereiken waar de ouderen in de burgerrechtenbeweging voor hebben gevochten en in veel gevallen hun bloed en leven voor hebben gegeven. Hoe trots zouden de voormalige slaven niet zijn geweest als ze konden zien dat hun nakomelingen als meester en eigenaar de huizen bewoonden, waar zij eeuwen geleden als slaaf in de brandende zon katoen moesten plukken. Hoe trots zouden ze zijn als hun nageslacht aan de beste universiteiten studeerde. Je verleden moet een bron van inspiratie zijn en geen blok aan je been. Ik bespeurde geen wrok of verbittering. De meesten hadden hun leven en toekomst in eigen hand.
De in Atlanta opgedane ervaringen zijn voor mij altijd een bron van inspiratie geweest en ik ben dan ook geen voorstander van de oproep tot herstelbetalingen aan de zogenaamde nakomelingen van de slaven. Ik hoopte even dat Armand Zunder een discussie op gang wilde brengen en dat zijn werk een academisch vraagstuk was, maar ik geloof dat het hem bittere ernst is. Er zijn genoeg praktische problemen met zijn idee. Schenk je het bedrag aan de Surinaamse regering? Wat hebben de enkele miljarden die al in Suriname zijn gepompt ons opgeleverd? Corruptie. Economische malaise. Economische afhankelijkheid. Kortom, een mentale gouden slavenband. Wat doe je trouwens met de Afrikanen die eeuwen geleden hun broeders gevangen namen en voor kraaltjes en spiegeltjes uitleverden aan de slavenhandelaren die aan de kusten van Afrika op hun waar wachten? Laten we hun meebetalen? Het vragen van geld is volgens mij een geseling op de rug van onze voorouders.
Ik erger me aan jongeren die met vlechtjes in hun haar, piercings in bijna alle delen van hun lichaam, tatoeages bijna tot hun voorhoofd en met slechts een lager schooldiploma afgeven op de “witte man” en die de slavernij de schuld geven van hun miserabele situatie. Jongeren die hun mond vol hebben over hun zwart zijn, maar niet eens in staat zijn Afrika op de kaart aan te wijzen en wiens enige idolen figuren als Pappa Touwtje en Tupac zijn. Ik erger me aan mensen die niet eens de moeite nemen zich echt te verdiepen in hun cultuur, mensen die zich niet ontwikkelen maar wel met de nodige drama een bosje bloemen leggen voor een bordje van Mentor, Present en Cojo.
Willen we onze voorouders echt trots maken dan moeten we stoppen met zoeken van excuses en stoppen met onszelf te vernederen door om geld te bedelen voor leed dat onze voorouders eeuwen geleden is aangedaan. Iedereen is momenteel in de gelegenheid naar school te gaan, een opleiding of een cursus te volgen. Het internet biedt iedereen de gelegenheid om zich te verdiepen in zijn cultuur en om geïnspireerd te raken door mensen die daadwerkelijk iets hebben bereikt. Armand Zunder is een medeoprichter van verzekeringsbedrijf Self Reliance: onafhankelijkheid, zelf beschikking. Het beste cadeau dat we onze voorouders kunnen geven, is tonen dat we nu echt eens onafhankelijk worden en ieder van ons datgene bereikt en doet waar zij slechts van konden dromen.
Het afgelopen weekend was voor mij vol met spiritualiteit, zelfreflectie en geestelijke activiteiten. Het is goed om eens uit de ratrace te stappen en je te realiseren dat er in het leven belangrijkere zaken zijn dan enkel het vergaren van materie. Je oog, je hart en je geestelijke gezindheid zuiver houden geeft meer voldoening en een grotere beloning dan de nieuwste elektronische gadget of het alsmaar willen vergroten van de bankrekening. Religie behoort een verrijking te zijn voor de mensheid, het behoort een antwoord te geven op al onze levensvragen en ons troost te bieden in duistere tijden.
Hoe bitter is het om te zien dat religie juist de bron is van veel leed en ellende in de wereld. Met het kruis in de ene hand en het zwaard in de andere werden volkeren in slavernij weggevoerd, oorlogen gesanctioneerd en recentelijk zowel in Rwanda als Joegoslavië waren geestelijken van de christenheid medeschuldig aan volkerenmoord. Denk aan het leed dat binnen de christenheid is veroorzaakt door het seksueel misbruiken van kinderen en waarbij de kerk de ontstane situatie en media aandacht vervelender schijnt te vinden dan het aangedane leed van de slachtoffers. Of denk aan landen die leven onder de Sharia waar de meest gruwelijke lijfstraffen worden toegepast, vrouwen worden onderdrukt of vanwege eerwraak vermoord, of waar de staat rechtstreeks terroristen financiert die zogenaamd in naam van Allah dood en verderf zaaien onder onschuldige mensen.
Ik heb in mijn jongere jaren bijna alles gedaan wat God verboden heeft. Ik heb gespiekt tijdens mijn economie examen op het Lyceum. Ik heb vrouwen hoop gegeven terwijl ik wist dat het nooit iets zou worden. Onder het mom van experimenteren heb ik een scala aan geestverruimende middelen en alcohol tot mij genomen. Ik ben in menig bed wakker geworden welke niet het mijne was en heb ooit het genoegen gehad na wel een heel gezellig feestje op kosten van de staat een paar dagen op bureau Nieuwe Haven te mogen doorbrengen om mijn leventje te overdenken. Dwaze handelingen die de jeugd eigen zijn. Gedurende het laatste decennium ben ik gelukkig wat verstandiger geworden en ben ik me in geestelijke zaken gaan verdiepen, maar ik realiseer me terdege dat ik een zondig mens ben. Vandaar dat ik zelden met een vinger naar iemand wijs of iemand veroordeel. Voor één iemand maak ik echter een uitzondering: Bisschop Steve Meye.
Bisschop Meye is voor mij de verpersoonlijking van al datgene wat er mis is met religie. Als een religieus souteneur heeft hij de deuren van zijn kerk en die van de media wagenwijd geopend voor Bouterse. Begrijp me niet verkeerd. Ik kan me zo uit de losse pols een paar gebeurtenissen voor de geest halen waarvan ik me kan voorstellen dat Bouterse met een knagend geweten ‘s nachts in bed naar het plafond ligt te staren en de behoefte heeft om een zoektocht naar God te ondernemen. Dat is prima en ik hoop dat dit oprecht is. Echter zou het wat gepaster zijn als hij stilletjes achter in de kerk zou plaatsnemen in plaats van pontificaal voorin onder het toeziend oog van camera’s en de pers. Ook de gebedsdienst in OCER liet weer eens zien dat God over een enorm geduld en zelfbeheersing moet beschikken. Een Bisschop Meye die op de stoel van God plaatsneemt en in zijn naam lof en zegeningen uitspreekt over Bouterse en Brunswijk. Als ik God was geweest had ik waarschijnlijk een enorme vuurbal richting dit walgelijke tafereel geslingerd. Maar wat in het vat zit verzuurt niet.
Mijn grootste beschuldiging naar Bisschop Meye zijn de zogenaamde gebeds- en genezingsdiensten waarbij hij claimt mensen van diverse dodelijke ziekten te kunnen genezen. Zowel theologisch als wetenschappelijk is aan te tonen dat dit kolder is. Het meest misdadige is echter dat mensen die door de reguliere medische wetenschap zijn opgegeven, hun laatste hoop vestigen op genezing door Bisschop Meye. Uiteraard lukt dit niet en vervolgens krijgen zij van Bisschop Meye te horen dat dit te wijten is aan hun eigen gebrek aan geloof. Op hun sterfbed worden deze mensen dus beroofd van hun geloof en vertrouwen in God en sterven zij met een onvoorstelbare angst.
Gelet op mijn zondig verleden reken ik erop dat ik van God ooit eens de rekening gepresenteerd zal krijgen. Ik hoop de laatste jaren van mijn leven echter voldoende punten bij Hem te hebben gescoord dat, alvorens Hij mij door de aarde laat opslokken of op een andere drastische wijze mijn bestaan uitwist, Hij vlak voordat hij Zijn oordeel voltrekt mij de gunst verleent alsnog die vuurbal richting Bisschop Meye te mogen zien vliegen. Dan zal ik met een gelukzalige lach het tijdelijke met het eeuwige verwisselen. Hallelujah!
“Bouterse president? Nou dat wordt dan 5 jaar lang coke snuiven en bananen eten voor je!”
Deze opmerking van een Nederlandse relatie was voor mij de druppel. Vanaf het moment dat het duidelijk werd dat Bouterse het presidentschap kon claimen, werd ik bedolven onder soortgelijke reacties van mensen uit Nederland. Verschillende Nederlandse politici, de media en Jan met de pet hadden hun mond vol over die “domme Surinamers” die op Bouterse hadden gestemd. Het begon me te irriteren. Zwaar te irriteren.
Nederland, het land wiens roemrijke “Gouden Eeuw” voornamelijk werd mogelijk gemaakt door piraterij, plundering en bloedige onderdrukking en uitbuiting van andere volken. Een land dat vol staat met standbeelden en straatnamen van zogenaamde militaire helden die zich in Indonesië schuldig hebben gemaakt aan genocide, misdaden tegen de menselijkheid en andere zaken welke de wreedheden van de Nazi’s bijna doen verbleken.
Een land dat onder de VN vlag de taak had om de bevolking in Srebrenica te beschermen tegen Servische troepen en wiens heldhaftige militairen zich, zonder ook maar een schot te hebben gelost, voor het oog van de wereld lieten vernederen en als klap op de vuurpijl faciliterend optraden zodat 8.000 moslimmannen en –jongens konden worden afgeslacht. Overigens niet verbazingwekkend voor een land waar gedurende de Tweede Wereldoorlog verhoudingsgewijs de meeste Joden zijn verraden en afgevoerd naar de concentratiekampen.
Een land waar tot voor kort xtc exportproduct nummer 1 was, je bijna op iedere hoek een coffeeshop kan vinden waar je iedere vorm van weed en hash legaal kunt aanschaffen en waar de staat jaren geleden onder het mom van politiewerk tonnen aan drugs het land liet binnensmokkelen en op straat liet komen. Dit land waagt het nu op een moraliserend en paternalistisch toontje het Surinaamse volk toe te spreken omtrent de keuze van hun nieuwe regering.
Bouterse een schurk, een van moord verdachte, een voormalige couppleger, een veroordeelde drugshandelaar? Wellicht, maar hij is ONZE schurk, van moord verdachte, voormalige couppleger en veroordeelde drugshandelaar. Daarnaast begint meer en meer de duistere rol aan het licht te komen die Nederland heeft gespeeld bij de opkomst van Bouterse en wie weet wat voor andere dubieuze zaken ooit nog naar boven zullen komen. Dus Nederland, zoals wij het in Suriname zeggen: geef ons een grote brik en bemoei je met je eigen zaken.
Dit gezegd hebbende kijk ik nog steeds met een gevoel van onbehagen naar de foto waarop Bouterse en Brunswijk elkaar innig omhelzen. Wat zijn Bouterse zijn beweegredenen om (weer) in het machtscentrum te willen komen? Is het zoals sommige beweren enkel en alleen om onder een eventuele veroordeling van het 8 decemberproces uit te komen? Ik weet het niet. Wellicht wil Bouterse in de herfst van zijn leven zaken rechtzetten en wil hij de geschiedenis ingaan als de sterke man die Suriname naar grote hoogte heeft gebracht.
Het volk heeft gekozen en bepaalt dat hij aan het stuur van het land mag zitten. Is het in dit stadium wenselijk hem op alle mogelijke manieren tegen te werken en dwars te zitten en zodoende het land te frustreren? Stel Bouterse in de gelegenheid om te proberen al zijn grote woorden en beloften waar te maken. Aan ons als media de taak hem kritisch maar fair te volgen en aan het volk de taak hem over 5 jaar te beoordelen. Een mens mag dromen. Wie weet is Suriname over 5 jaar inderdaad het Singapore van Zuid-Amerika. Time will tell. Terwijl ik dit type hoor ik het zuchten van de vele jonge soldaten die gedurende de binnenlandse oorlog hun leven hebben verloren. Ik kijk weer naar de foto. Het onbehaaglijke gevoel is er nog steeds. Time will tell.
In mijn optiek vallen mensen die in een Hummer rijden, mensen met tatoeages en mannen met oorbellen onder de categorie fout. Dit is mijn persoonlijke mening en staat uiteraard open voor discussie. Dat mensen die stelen, kinderen misbruiken, moorden en dieren mishandelen fout zijn, zal over het algemeen door de meeste mensen worden onderkend. Maar met de mening van veel mensen dat de Mega Combinatie en met name de NDP en haar aanhangers fout zijn, had ik na het zien van de beelden van de laatste massameeting van de Mega Combinatie toch wat moeite.
Toegegeven, ik zag de nodige mensen met enorme tatoeages, zonnebrillen, ontblote bovenlijven en met een militante blik de revue passeren en ongetwijfeld zullen er de nodige Hummers op de parkeerplaats van OCER hebben gestaan. Veel aanhangers van de NDP voldoen aan het beeld van de grofgebekte, onbehouwen straatvechter, wiens retoriek helaas niet verder reikt dan het simplistisch beledigen van andere politieke partijen en de schuld van hun “skeer” zijn overal zoeken behalve bij zichzelf. Maar ik zag ook een heleboel beschaafde jongeren met een hoopvolle en verwachtingsvolle blik, broederlijk staande naast respectabele ouderen die eveneens hun steun kwamen betuigen aan de beweging. Ogenschijnlijk keurige en nette mensen die de mening zijn toegedaan dat de Mega Combinatie het land en daarmee hun levenskwaliteit naar hogere hoogtes zal voeren. Neks no fout.
Het bestempelen van de Mega Combinatie als fout, impliceert dat iemand die een aanhanger is van bijvoorbeeld het Nieuw Front, goed is. Een nogal discutabele gedachte als we denken aan de vele schandalen en capriolen die de Front regering hebben geteisterd. Ik zou nog niet dood gevonden willen worden in een t-shirt van de Mega Combinatie, maar om hun aanhang te bestempelen als fout en die van de andere partijen als goed, getuigt van arrogantie en zelfgenoegzaamheid. Ik zag op de bijeenkomst een heleboel mensen die een drastische verandering van het beleid wensen en die graag een sterk en ontwikkeld Suriname willen, zonder etnische zuilen en die de kwalificatie fout absoluut niet verdienen. In Duitsland is er het gezegde mit gefangen, mit gehangen, wat vrij vertaald betekent: samen gevangen, samen gehangen. In de leiding van de NDP zitten natuurlijk een paar figuren die je met recht als fout kan bestempelen en als gevolg waarvan de aanhangers ook hetzelfde etiketje krijgen opgeplakt.
De meeste politieke partijen zeiden voor de verkiezingen bereid te zijn om met de Mega Combinatie samen te werken, maar dan zonder Desi Bouterse als leider van de combinatie. Dat politici weinig scrupules hebben, bleek al snel na de overwinning van de Mega Combinatie toen dit nobele voornemen verdween als sneeuw voor de zon. Ik had een déjà vu gevoel over me toen ik de beelden zag van de politici die in de rij stonden in een poging een coalitie te vormen met de Mega Combinatie. Het deed me enigszins denken aan de beelden kort na de coup in 1980 toen vertegenwoordigers van de gevestigde politieke partijen struikelend over elkaar probeerden bij de militairen in het gevlij te komen.
Afgelopen weekend was alleen Santokhi nog steeds resoluut in zijn standpunt dat er met de Mega Combinatie geen coalitie zal worden gevormd zolang Bouterse het er voor het zeggen heeft. Echter mochten er binnen de NDP krachten zijn die zich van Bouterse kunnen ontdoen, dan heeft men een ander probleem. Bouterse is de sterke man binnen de NDP. Hij is het bindmiddel dat de hele partij bijeenhoudt. Van jong tot oud, door alle etnische, religieuze en culturele lagen heen wordt hij door zijn mensen op handen gedragen en weet hij de partij en organisatie op strakke manier te leiden. Door ontzag voor Bouterse lopen grote ego’s als bijvoorbeeld Jules Wijdenbosch en Rabin Parmessar strak in het gareel. Haal Bouterse weg en je hebt een kruiwagen vol kikkers en de partij zal versplinteren. Genoeg voer voor politiek analisten om te speculeren waar de aanhangers van de grootste politieke partij in Suriname zich dan bij aan zullen sluiten. Bij de oude gevestigde politieke partijen? Dat na fout.
